İntrauterin Aşılama (IUI) Nasıl Yapılır? Kimlere Önerilir?

Çocuk sahibi olmak her çiftin hayali olsa da bazen doğal yollarla gebelik elde etmek mümkün olmayabilir. Kısırlık (infertilite) tanısı alan çiftler için günümüzde pek çok yardımcı üreme yöntemi geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden biri de intrauterin aşılama (IUI) işlemidir. Hem uygulanması kolay hem de tüp bebek tedavisine göre daha basit ve ekonomik olması nedeniyle infertilite tedavisinde sık tercih edilir. Peki intrauterin aşılama nedir, nasıl yapılır ve kimlere önerilir? Gelin tüm detayları birlikte inceleyelim.

İntrauterin Aşılama (IUI) Nedir?

İntrauterin aşılama, erkekten alınan spermlerin laboratuvar ortamında özel işlemlerden geçirilerek en hareketli ve sağlıklı olanlarının seçilmesi ve doğrudan kadının rahim içine verilmesi işlemidir. Amaç, spermin yumurtaya daha kolay ulaşmasını sağlamak ve gebelik şansını artırmaktır.

Doğal döngüde spermler, vajinadan rahim ağzına, oradan da tüplere geçerek yumurtaya ulaşmaya çalışır. Ancak bazı durumlarda bu yolculuk zorlaşır veya spermler yeterince hareketli değildir. İşte bu noktada intrauterin aşılama, spermin kat etmesi gereken mesafeyi kısaltır ve döllenme ihtimalini yükseltir.

İntrauterin Aşılama Nasıl Yapılır?

İntrauterin aşılama oldukça basit, ağrısız ve kısa sürede tamamlanan bir işlemdir. Genel anesteziye ihtiyaç duyulmaz ve hasta aynı gün normal yaşamına dönebilir. İşlem şu adımlarla gerçekleştirilir:

Yumurtalıkların Hazırlanması

1. Kadına adet döneminin 2. veya 3. günü itibariyle yumurtlamayı destekleyen ilaçlar verilir.

Bu ilaçlar ağızdan hap şeklinde olabileceği gibi enjeksiyon formunda da olabilir.

Amaç, birden fazla kaliteli yumurta gelişimini sağlamaktır.

2. Yumurtaların Takibi Yumurtaların büyüklüğü ultrason ile düzenli olarak kontrol edilir.

Yumurta çapı 18–20 mm’ye ulaştığında çatlatma iğnesi yapılır. Bu iğne yumurtlamayı başlatır ve aşılama için uygun zamanı belirler.

Sperm Hazırlığı

3. Aşılama günü erkekten mastürbasyon yoluyla sperm örneği alınır.

Laboratuvarda spermler özel yıkama ve ayrıştırma teknikleriyle hazırlanır. Böylece hareketli ve kaliteli spermler seçilir.

Sperm Rahim İçine Verilir

Hazırlanan sperm, ince ve esnek bir kateter yardımıyla kadının rahim içine bırakılır.

İşlem yalnızca birkaç dakika sürer ve ağrıya neden olmaz.

İşlemden sonra kısa süreli bir dinlenme önerilir.

Bekleme Dönemi

Aşılamadan yaklaşık 2 hafta sonra gebelik testi yapılır.

Pozitif sonuç alınırsa gebelik takibine başlanır.

İntrauterin Aşılama Kimlere Önerilir?

İntrauterin aşılama, her infertilite vakasında uygun değildir. Bazı çiftler için ilk tercih olabilirken, bazıları için tüp bebek tedavisi daha doğru bir seçenek olabilir. Genel olarak şu durumlarda intrauterin aşılama önerilir:

1. Hafif Erkek Faktörlü İnfertilite Sperm sayısı, hareketliliği veya şekli normalin biraz altında olan erkeklerde aşılama uygulanabilir.

Şiddetli sperm bozukluklarında ise doğrudan tüp bebek tercih edilir.

2. Açıklanamayan İnfertilite Tüm testler normal çıkmasına rağmen çift doğal yolla gebelik elde edemiyorsa, ilk basamak tedavilerden biri olarak IUI yapılabilir.

3. Servikal Faktör Rahim ağzındaki mukus spermlerin geçişine engel oluyorsa aşılama ile bu engel ortadan kaldırılabilir.

4. Cinsel Fonksiyon Bozuklukları Erken boşalma, sertleşme sorunu gibi durumlarda spermin rahim içine verilmesi başarı şansını artırabilir.

5. Donör Sperm Kullanımı Bazı durumlarda erkekten sperm elde edilemediğinde, donör sperm ile aşılama yapılabilir. Bu durum ülkemizde yapılmamaktadır.

İntrauterin Aşılama Kimlere Önerilmez?

Her hasta için uygun olmayan durumlar da vardır. Örneğin:

Kadının tüplerinde tıkanıklık varsa,

Şiddetli erkek kısırlığı söz konusuysa,

Kadında ileri yaş ve düşük yumurtalık rezervi mevcutsa,

Tekrarlayan başarısız aşılama öyküsü varsa, bu durumda tüp bebek tedavisi daha doğru bir seçenek olur.

İntrauterin Aşılama Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

İşlemden sonra hastaların günlük yaşamlarına devam etmeleri mümkündür. Ancak birkaç küçük öneri başarı şansını artırabilir:

İlk gün ağır egzersizlerden kaçınılmalı, hafif dinlenme tercih edilmelidir.

Sigara ve alkol kesinlikle bırakılmalıdır.

Folik asit ve doktorun önerdiği vitamin desteği düzenli kullanılmalıdır.

Stres, aşılama başarısını olumsuz etkileyebilir; bu nedenle psikolojik destek önemlidir.

İntrauterin Aşılama Başarı Oranı

İntrauterin aşılama başarı oranı birçok faktöre bağlıdır. Kadının yaşı, yumurta rezervi, sperm kalitesi, tüplerin açıklığı ve infertilite süresi bu oranı etkiler. Genç çiftlerde başarı oranı %15–20 civarındadır.

Birkaç denemeden sonra gebelik şansı artabilir. Eğer 3–4 denemeye rağmen gebelik oluşmazsa, tüp bebek tedavisine geçiş önerilir.

İntrauterin Aşılama ile Tüp Bebek Arasındaki Fark

Birçok çift “aşılama mı yoksa tüp bebek mi daha doğru?” sorusunu sorar.

İntrauterin aşılama daha basit ve ucuz bir yöntemdir. Tüp bebek tedavisinde ise yumurta ve sperm laboratuvar ortamında döllendirilir ve embriyo rahim içine transfer edilir. Şiddetli infertilite vakalarında tüp bebek zorunlu iken, hafif ve orta düzeyde sorunlarda aşılama tercih edilebilir.

Sonuç İntrauterin aşılama (IUI), infertilite tedavisinde önemli bir basamak olup, özellikle hafif erkek faktörü, açıklanamayan infertilite ve servikal problemlerde çiftlere umut olmaktadır. Uygulaması kolay, ağrısız ve ekonomik bir yöntemdir. Başarı oranı ise çiftin özelliklerine göre değişiklik gösterebilir.

Eğer çocuk sahibi olamıyorsanız, size en uygun yöntemi belirlemek için mutlaka bir kadın doğum uzmanı veya tüp bebek merkezine başvurmalısınız.