Türkiye'de Yumurta Dondurma Şartları: Yasal Düzenlemeler

Giriş

Son yıllarda kadınların kariyer, eğitim, geç yaşta evlilik veya sağlık sorunları nedeniyle anneliği erteleme eğilimi artıyor. Bu noktada yumurta dondurma yöntemi hem tıbbi hem de sosyal bir çözüm olarak gündeme geliyor. Ancak Türkiye’de bu işlemin kimlere uygulanabileceği ve hangi koşullarda yasal olduğu, sıkça merak edilen bir konudur. Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan yönetmelikler, yumurta dondurma sürecini belli kurallara bağlamıştır. Bu yazıda, Türkiye’de yumurta dondurma yasal düzenlemeleri, kimlere izin verildiği, hangi şartların arandığı ve gelecekte bu konuda neler değişebileceği detaylı olarak ele alınacaktır. Türkiye’de Yumurta Dondurma Hakkında Yasal Çerçeve Türkiye’de üremeye yardımcı tedavi yöntemleri, “Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği” kapsamında düzenlenmiştir. Bu yönetmelikte yumurta ve sperm dondurma işlemleri için belirli kriterler açıkça belirtilmiştir.

Yasal olarak kimler yumurta dondurabilir?

Türkiye’de yumurta dondurma, yalnızca belirli sağlık gerekçeleriyle ve belgelerle mümkündür. İzin verilen başlıca durumlar:

Kanser Tedavisi Öncesi

Kemoterapi veya radyoterapi gibi tedaviler yumurtalık rezervine zarar verebileceği için, kadınlara yumurta dondurma hakkı tanınmıştır.

Yumurtalık Rezervinin Azalması

Anti-Müllerian hormon (AMH) seviyesinin düşük olması veya yumurtalık rezervinin azaldığını gösteren raporlar ile kadın yumurta dondurabilir.

Cerrahi Müdahaleler Öncesi

Yumurtalıkların alınmasını gerektirecek operasyonlardan önce, üreme kapasitesini korumak için yumurta dondurma işlemi yapılabilir.

Ailede Erken Menopoz Öyküsü

Anne, teyze gibi birinci derece yakınlarda erken menopoz öyküsü varsa, bu durum raporlanarak yumurta dondurma yapılabilir.

Sosyal nedenlerle yumurta dondurma mümkün mü?

Dünyanın birçok ülkesinde (ABD, İspanya, Belçika gibi) kadınlar sosyal nedenlerle yumurta dondurma hakkına sahiptir. Yani kariyer, eğitim veya evliliği erteleme gibi sebepler geçerlidir. Türkiye’de ise şu anda sosyal gerekçelerle yumurta dondurma yasal değildir. Ancak bu konudaki talepler ve toplumsal ihtiyaçlar arttığından, ilerleyen yıllarda düzenlemelerde değişiklik yapılabileceği konuşulmaktadır.

Yumurta Dondurma Süreci ve Hukuki Adımlar Yasal izin alabilmek için süreç şu şekilde işler:

Uzman Değerlendirmesi Kadın doğum uzmanı, hastanın yumurtalık rezervi, yaşı, aile öyküsü ve mevcut hastalıklarını değerlendirir. Heyet Raporu Yumurta dondurma için yalnızca doktor onayı yetmez. Sağlık Bakanlığı’nın yetkilendirdiği merkezlerde üç uzman hekimden oluşan bir heyet raporu düzenlenir. Bu rapor, yumurta dondurmanın tıbbi bir zorunluluk olduğunu belgelemiş olur. Resmî Onay ve Saklama Rapor onaylandıktan sonra, yumurtalar dondurulup saklanır. Türkiye’de saklama süresi genellikle 5 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak özel durumlarda bu süre Sağlık Bakanlığı’nın izniyle uzatılabilir.

Türkiye’de Yumurta Dondurma Maliyetleri ve SGK Desteği Yumurta dondurma bazı devlet kurumlarında ve özel merkezlerde yapılan bir işlemdir ve maliyeti tüp bebek tedavisine benzerlik gösterir. SGK, yalnızca tıbbi gerekçelerle yapılan yumurta dondurma işlemlerinde sınırlı destek sağlayabilir. Ancak sosyal nedenlerle yumurta dondurma yasak olduğu için bu durumda herhangi bir sigorta desteği bulunmamaktadır.

Gelecekte Yasal Düzenlemeler Değişebilir mi?

Türkiye’de doğurganlık yaşının giderek ileriye kayması, kadınların anne olmayı ertelemesi ve toplumsal talepler, yumurta dondurma konusunda yeni düzenlemeleri gündeme getirebilir. Dünya örneklerinde olduğu gibi, ileride sosyal nedenlerle yumurta dondurma da serbest hale gelebilir. Uzmanlar, bu düzenlemenin kadınların üreme sağlığını korumada büyük katkı sağlayacağını düşünmektedir. Ancak etik, dini ve toplumsal tartışmalar da sürecin bir parçasıdır.

Sonuç

Türkiye’de yumurta dondurma yasal düzenlemeleri, yalnızca tıbbi zorunluluklara dayalıdır. Kanser tedavisi, erken menopoz riski veya yumurtalık rezervinin azalması gibi durumlarda kadınlara bu hak tanınmaktadır. Sosyal nedenlerle yumurta dondurma ise şu anda yasak olsa da, gelecekte bu konuda değişiklikler olması ihtimal dahilindedir.

Kadınların üreme sağlığını koruyabilmesi için mevcut yasal çerçeveyi bilmesi önemlidir. Eğer siz de yumurta dondurmayı düşünüyorsanız, uzman bir kadın doğum doktoruna başvurarak kendi durumunuzun bu kapsama girip girmediğini öğrenebilirsiniz.